عیش و خرمی شهر صبایم آرزوست: نگاهی بر گذشته‌ی باغ‌های راه شمیران، از عشرت‌آباد تا خرم‌آباد(۲)
مهسا پور‌احمد

در بخش اول یادداشت، از اقدامات شهرداری در سال ۴۸ و ۴۹ برای خرید باغ قیطریه و تبدیلش به پارکی برای مردم گفتیم و از پیشنهادی این‌چنین درباره‌ی تبدیل باغ عشرت‌آباد به باغی عمومی. از مزایای عمومی‌شدن عشرت‌آباد و منافعی که برای محله‌ی باغ صبا دارد گفتیم و به تاریخچه‌ی باغ صبا پرداختیم و از باغ‌های همسایه‌‌اش یاد کردیم. اکنون برسیم به عشرت‌آباد و عیش‌آباد و قصر قاجار.

سفر به ناکجای ایده‌ها | مروری بر کتاب «نزدیک ایده: درباره‌ی مکان‌ها و نامکان‌هایی که در آن‌ها فکر می‌کنیم»
علی طباطبایی

نزدیک ایده کتابی است درباره‌ی مکان‌ها و نامکان‌هایی که در آن‌ها فکر می‌کنیم. این کتاب که گردآوری زیمونه یونگ و یانا مارلنه مادر است را ستاره نوتاج از زبان آلمانی به فارسی برگردانده و نشر اطراف منتشر کرده است.

وبینار پنجم از سلسله وبینارهای تخصصی معماری منظر: منظر رودخانه

سخنران: فرشاد بهرامی پژوهشگر دکتری معماری منظر، دانشگاه ملبورن

برگزاری دومین همایش ملی بازاندیشی در چشم‌اندازهای بوم‌های بیابانی، چالش‌ها و فرصت‌های کالبدی، انسانی و اقلیمی

با توجه به اینکه چالش‌های مرتبط با زمین، آب، هوا و انسان در این منطقه به سرعت در حال افزایش است، همایش حاضر سعی دارد تا در تداوم نگاه اولین همایش که در سال ۱۳۹۰ در دانشکده‌ی هنر، معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد برگزار گردید، فضایی برای بازخوانی تجارب، دیدگاه‌ها و ایده‌هایی داشته باشد، که در تلاش برای بالابردن کیفیت زیست‌پذیری، پایداری، تاب‌آوری و ارج نهادن به ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و طبیعی در این حوزه‌ی سرزمینی است.

تاریخ هنر و روش‌هایش: گلچین انتقادی | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی

اريک فرني در این کتاب چشم‌اندازي از روش‌هاي به‌کاررفته در تاریخ هنر و نیز بررسي سير تحول این روش‌ها و تأثیر هریک از آن روش‌ها در تاریخ‌نویسی هنر ارائه می‌کند. او آثار تاريخ‌نويسان برجسته و مؤثر هنر را، که با نگاه‌هاي متفاوت و گوناگوني نوشته شده، گرد آورده و تحلیل روش‌شناختی کرده و از این طریق، کتاب را مرجعی برای دانشجویان دوره‌ی کارشناسی و استادان آنان در خصوص پرسش‌ها و ابهامات متداول ساخته است.

«گزارش‌ها، پلان‌ها و نقشه‌های طرح مجموعه شهستان پهلوی» | معرفی سند

این سند دربردارنده‌ی گزارش مطبوعاتیِ انگلیسی زبانی از روز آغاز این پروژه، و همچنین گزارشی از شرکت لولین دیویس (Llewelyn-Davies) است که پروژه و اجزائش را با نقشه و تصاویری کمتردیده‌شده به زبان انگلیسی و فارسی معرفی می‌کند و می‌تواند جزئیاتی از برنامه‌ریزی‌ها و طرح مجموعه را به مطالعات پیشین بیفزاید. متن پیش‌رو نتیجه‌ی بررسی و دسته‌بندی مکتوبات فارسی و ترجمه‌ی مکتوبات انگلیسی موجود در این سند است.

مقبرهٔ سامانیان، بخارا

مقبرهٔ سامانیان بنایی نسبتاً کوچک به شکل مکعب با چهارطاقی گنبدین است که آن را یکسره از آجر مرغوب ساخته‌اند و سراسر وجوه بنا را، به جز سطح گنبد، با نقوش آجری ظریف و متنوعی آراسته‌اند که با مهارتی کم‌نظیر ساخته شده است. بنا دارای چهار وجه کاملاً یکسان و هم‌شکل، با چهار سردر در میانهٔ اضلاع و چهارستون سه‌ربعی ــ پیلَک ــ در چهار گوشهٔ بنا است. بر فراز بنا، گنبدِ نیم‌کروی با چهار قبهٔ کوچک در پیرامون آن، در چهار گوشهٔ بام قرار دارد.

«شکستن سقف شیشه‌ای: جایگاه و تصویر زنان در مجلات معماری ایران (۱۹۴۶-۲۰۰۱)»
سینا زارعی

سینا زارعی در این مقاله، سیر دگرگونی مجله‌های معماری ایران را، با تمرکز بر تغییراتی بررسی کرده است که در طی سه بازه‌ی زمانی از ۱۹۴۶ تا ۲۰۰۱ در بازنمایی جایگاه زنان رخ داده. چنانکه متن او نشان می‌دهد، در ابتدای راه (از سال ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۹)، مجلات معماری فضای چندانی برای مشارکت زنان ایجاد نمی‌کردند، فقط به بازنمایی آنها در محدوده‌ی نقش‌های سنتی و غیرمترقی می‌پرداختند و گاهی نیز از ملکه ایران در جایگاه زنی موفق و تأثیرگذار سخن می‌گفتند.

ایران و چین: میراث مشترک و مناسبات جدید | فراخوان ارسال مقاله برای همایش

تاریخ برگزاری همایش: ۲۷ و ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۴ | ۶ و ۷ مهر ۱۴۰۳

نگاهى گذرا بر فاجعۀ دردناک پلاسكو
پرویز پیران*
به هنگام خيره نگاه كردن به جعبۀ جادو يا جادوگرى كه تلويزيونش خوانند و مشاهدۀ فرو ريختن ساختمان نمادين شدۀ پلاسكو آوار بي‌شمارى پرسش بر جان آدمى فرو مى‌ريزد؛ وحشت عظيم درك اين مسئله كه در قرن بيست‌و‌يكم ميلادى با اين همه پيشرفت خيره كنندۀ فنى و دورانى كه هوشمند و دانش‌بنيانش مى‌خوانند، اين چنين به ارزانى آتش‌نشانان شجاع و در اين قحط‌سال دمشقى با وجدان حرفه‌اى و كارگران زحمتكش و حتما شريف و صاحبان مغازه‌ها پرپر مي‌شوند و شمار بيشترى از هستى ساقط؛ چه بايد گفت؟ خوشبختانه سردردى سهمگين هجوم مى‌آورد تا راه بر خشم و احساس ناتوانى بر بندد. دو روزى مى‌گذرد تا با آرامشى نسبى دوباره به فاجعه‌اى عظيم و در همان حال تراژيك، پرداخته شود. چنانچه به ساده كردن ابعاد گوناگون و در هم تنيدۀ مسئله اقدام شود به چهار سرفصل مي‌توان بسنده كرد: نخست عوامل انسانى كه اجنبى آن نيز مي‌تواند هيومن‌ـ‌ور باشد؛ دو ديگر عوامل...
به مناسبت سالگرد آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو
فرزین فردانش*
این روزها که مصادف است با سالگرد آتش‌سوزی ساختمان پلاسکو، شاهد روی دادن سوانح دیگری هم در گوشه و کنار کشور هستیم؛ مانند زمین‌لرزه‌های استان‌های کرمانشاه، هرمزگان، البرز و دیگر نقاط کشور، فرونشست زمین در دشت قزوین، آتش‌سوزی کشتی نفتکش ایرانی در چین، سوانح گوناگون رانندگی، هوایی و ریلی و مانند آنها. این رویدادهای ناگوار باعث یادآوری سه نکته مهم می‌شود: ۱ . سانحه خبر نمی‌کند ... نخستین نکته آن است که سانحه، چه طبیعی و چه ساختۀ دست بشر، هیچ وقت قابل پیش‌بینی نیست. این نکته تنها مختص به کشور یا زمین‌های خاص نیست. ماجرای انفجار رآکتور فوکوشیما در کشور ژاپن نشان داد که در کشوری سراپا نظم و ترتیب و در محیطی فنّی که ضوابط ایمنی آن در بالاترین حد ممکن رعایت می‌شود نیز، سانحه رخ می‌دهد. آری؛ غافلگیری در سرشت سانحه است. در تهران نیز، به رغم هزینه‌هایی که در چند دهۀ گذشته برای مطالعۀ لرزه‌خیزی این...
نگاهی به پدیدۀ کنشگرنمایی در بستر فاجعۀ پلاسکو
علی طیّبی*
مطمئناً اگر گروهی هرچند کوچک با دغدغه آسیب‌پذیری ساختمان‌های بلند یا آتش‌سوزی‌های شهری به طور پیوسته برای مدت طولانی بر این موضوع فعالیت‌ کنند، می‌توانند از اتفاقی همچون پلاسکو به عنوان بزنگاهی خاص برای نشاندن بحث خود بین جامعه و تصمیم‌گیران استفاده کنند، در زمان بروز چنین حادثه‌ای بیشترین حضور را کنار مسوولان داشته باشند، و سالگرد این رویداد را در تقویم سالیانه خود وارد کنند و هر سال در چنین روزی به حساس‌سازی در این موضوع بپردازند بدون اینکه به واکنشگری، اکتوریستی، یا حساسیت فصلی دچار شوند.
مدیریت شهری و فعالیت‌پذیری شهر
فردین یزدانی*
در حقیقت نظام اداره اقتصاد کشور و به طریق اولی نظام ادارۀ شهر از دهۀ ۱۳۷۰ به بعد نتوانسته است به ایفای نقشی مطلوب در مدیریت اقتصاد کشور و اقتصادی کلان‌شهرهایی مانند تهران بپردازد. این نظام با سوگیری به سمت اهداف بسیار کوتاه مدت و آنی به جز رفع گذران مسائل و به صورت روزمره، عملاً نتوانسته است تاثیری بر رشد و توسعه اقتصادی شهر تهران برجا گذارد
گنبد عالی ابرقو
فرزاد زره‌داران

این بنا قدیم‌ترین بنای تاریخ‌دار ابرقوست. استقرار بنا بر بلندی، عظمت آن را تشدید کرده است. بنا مقبره‌ای هشت‌پهلو با گنبدی نیم‌کروی است؛ تماماً از سنگ ساخته شده، مگر رویهٔ گنبد که در اصل پوشیده از آجری نازک بوده که امروز فروریخته است. در داخل بنا، جز یک محراب گچی دیده نمی‌شود و آثار قبر‌ها از میان رفته است. در بخش بالاییِ بنا، در زیر گنبد، در هر ضلع دو طاق‌نما تعبیه شده است. دو کتیبه در بنا وجود دارد: یکی بر سردر و دیگری در بخش بالاییِ گریو گنبد، که در آنها از سازنده و مدفونان و تاریخ احداث...

جستار روایی: تمام شهرهایی که نساخته‌ایم
محمدجواد زرین
آنطور که نقل کرده‌اند مشتاق علیشاه، عارف نامی، پیش از سنگسارش به دست مردم گفته است: «چشمانم را ببندید که من از چشمان این مردم...
ارج‌نامۀ هادی ندیمی؛ پیشگفتار
  دکتر هادی ندیمی بیش از چهل سال با آموزش و پژوهش مسیر آبادی و آبادانی ایران را پیموده است.  قدردانی از ایشان و ارج...
ارج‌نامۀ زهرا اهری؛ به جای مقدمه
دکتر زهرا اهری بیش از سی سال در شناختن و شناساندن شهر و معماری در ایران کوشیده است. فعالیت‌های دانشورانۀ ایشان از میانۀ دهۀ ۱۳۶۰...
ارج‌نامۀ فرهاد نظری؛ پیشگفتار
دکتر فرهاد نظری کمی بیش از بیست سال است که از راه‌هایی پرشمار در کار دعوتی همگانی به ارج نهادن بر فرهنگ و میراث ایران‌زمین...

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر