قرائت تاریخ معماری
(پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر)

‌مشخصات کتاب:

Arnold, Dana (2004). Reading Architectural History. London: Routledge, 229 pages.

آرنولد، دینا. قرائت تاریخ معماری.

بررسی کتاب

این کتاب حاصل بیش از بیست سال قرائت تاریخ معماری است و پرسش اصلی آن این است که تاریخ معماری چیست و آن را چگونه باید «قرائت» کرد. دینا آرنولد، در مقام مورخ معماری سده‌ی هجدهم و اوایل سده‌ی نوزدهم بریتانیا، متکی بر تصویری از کلیت تاریخ معماری است که پیش از این به دست نویسندگان مؤثری چون سر جان سامرسون (۱۹۹۲-۱۹۰۴) و سر نیکولاس پفسنر (۱۹۰۲- ۱۹۸۳) و مارک گیروئارد (۱۹۳۱- ) فراهم آمده است. وجوهی از کتاب مربوط به نوشته‌های ایشان و تأثیر ایشان در تاریخ معماری است؛ و وجوه دیگری از کتاب تصویری است که نویسنده خودْ از کلیت تاریخ معماری به دست می‌دهد. هدف او در این کتاب بررسی اندیشه‌ها و رویکرد‌ها و نقش آن پیش‌گامان در تاریخ‌نویسی معماری و تأثیر آن در وضع امروزی این موضوع است. به‌علاوه، او می‌خواهد با نشاندن متون معیار تاریخ معماری در کنار اندیشه‌ی مجموعه‌ای از نظریه‌پردازان اجتماعی و فرهنگی، نشان دهد که این نوشته‌ها غنی‌تر از آن است که تا کنون پنداشته‌ایم و اینها خود آرشیوی ارزنده از پژوهش‌های مدرَسی (آکادمیک) است.
آرنولد در هر فصل یکی از متون اساسی در مطالعه‌ی تاریخ معماری پیش از سده‌ی نوزدهم، به ویژه سده‌ی هجدهم، را آورده و در مقدمه‌ای استدلالی، مضامین و روش‌های اصلی‌ای را که در آن متن برای بنا کردن تاریخ معماری به کار رفته نشان داده است. سپس در همان فصل، نوشته‌ای فلسفی یا نظری آورده تا تفسیری بر آن متن گزیده باشد. مثلاً در فصل اول، در پی مقدمه‌ای با عنوان «قرائت گذشته: تاریخ معماری چیست؟»، کتاب تاریخ چیست؟، نوشته‌ی ادوارد هلِت کار (۱۸۹۲- ۱۹۸۲)، مورخ نام‌دار بریتانیایی، را شرح داده و برای تفسیر آن نوشته‌ای از هیدن وایت (۱۹۲۸م- )، مورخ بزرگ سنت نقد ادبی، را ضمیمه کرده است. بقیه‌ی فصولْ مجموعه‌ای گسترده از نوشته‌ها را در بر دارد: تاریخ‌نامه‌های معیار، شرح‌های آنها در روزگار خودشان، کتاب‌های راهنما و بررسی‌های تصویری. نویسنده با فراهم آوردن چنین ترکیبی، می‌خواهد ساختار روایتی این تاریخ‌های معماری و تأثیر آنها در درک و فهم ما از معماری گذشته را بررسی کند. او همه‌ی این متون را چنان انتخاب کرده است که با هم تقاطع و تعامل کنند تا فراگفتمانی درباره‌ی رشته‌ی تاریخ معماری بنیاد کند.
علاوه بر این، نویسنده این متون را به منزله‌ی مقدمه‌ای موضوع‌محور بر معماری در بریتانیا و معنای اجتماعی و فرهنگی‌اش نیز فراهم آورده است. او می‌خواهد نشان دهد که در تولید معماری در دوره‌ی یادشده می‌توان به همان طریقی تفحص کرد که در گذشته‌ی نزدیک تفحص می‌کنیم. این را به‌ویژه از آن رو شایسته‌ی طرح می‌داند که معماری سده‌ی هجدهم را معمولاً از عینک تفکر تاریخی همان روزگاری نگریسته‌اند که در آن پدید آمده است. از سده‌ی نوزدهم به بعد، به معماری به طریقی تاریخمندتر و خودآگاهانه پرداختند و درباره‌اش نوشتند. در این دوره، تاریخ به صورت شبه‌علم، یعنی در قالب رشته‌ی تاریخ، سر برآورد و مورخان تا چند نسل کارشان این بود که به فکت‌های «محکم» که به واسطه‌ی تفسیر «استوار» شده است امکان بدهند که «خود سخن بگویند» و بس. نویسنده می‌پذیرد که معماری زبانی خاص خود دارد؛ اما در مقابلِ فرض این مورخان، می‌پرسد که آیا زبان معماری فقط یک معنا داشته است؟ برای پاسخ دادن به این پرسش‌ها، به جای اینکه فقط فکت‌ها را به سخن وادارد، می‌خواهد به سیاق زمانی و فکری‌ای بپردازد که فکت‌ها در آن وجود داشته است؛ و نیز ببیند که ما آنها را چگونه درک می‌کنیم. برای این کار، بر این باور است که باید معماری ــ یعنی فکت‌ها و تاریخ‌هایش ــ را متن‌هایی شمرد که می‌توان به طرق گوناگونی قرائتشان کرد. نوشته‌های نظری ابزار لازم را برای این کار در اختیارمان می‌گذارد. اما مسئله‌ی اصلی او همچنان این است که چگونه جانب معیار تاریخ معماری بریتانیا را نگاه دارد و در عین حال در آن چون‌وچرا کند. او می‌خواهد بداند که مثلاً مورخ معماری سده‌های هجدهم و نوزدهم چگونه با کتاب‌های سر جان سامرسون گفتگو می‌کند؛ اما بر این باور است که بدون هسته‌ای فلسفی یا نظری، این تلاش‌ها بی‌حاصل است.
در کل کتاب، نویسنده به تاریخِ تاریخِ معماری ــ معانی و پیامدهای آنها ــ توجه دارد و از این رو، نظریه‌ها را برای قرائت تاریخ معماری به کار می‌گیرد. او می‌خواهد سرشت تاریخ معماری را بکاود. به همین جهت، می‌پرسد که در تاریخ معماری چه چیز را مطالعه می‌کنند؛ آیا این چیز صورتِ ساخته است، یا تاریخ‌ها یا معنای وسیع‌تر اجتماعی و فرهنگی آن است؛ و از این دیدگاه چه بر سر رابطه‌ی عین/ ذهن می‌آید. به سخن دیگر، ساخته‌های ما درباره‌ی تاریخ‌های معماری چه چیزی درباره‌ی خودمان به ما می‌گوید.
این کتاب مستقیماً درباره‌ی چیستی تاریخ معماری است و در آن، نویسنده کوشیده است موضوع‌های مطالعه‌ی تاریخ معماری و روش‌های آن را نیز شرح دهد. اگرچه علاوه بر همه‌ی متون معیار که در این کتاب آمده، بخشی از هدف نویسنده تاریخ معماری بریتانیاست، همه‌ی این هدف در انحصار معماری بریتانیا نیست و به مباحث نظری رشته‌ی تاریخ معماری هم می‌پردازد. از این رو، در حوزه‌ی نظر به کار محققان تاریخ معماری می‌آید.
آرنولد نظر خود را بر نظر پیش‌گامان این رشته استوار کرده است. بنابراین، گرچه به قول او، «این کتاب حاصل بیش از بیست سال قرائت تاریخ معماری است»، باید گفت که این کتاب حاصل بیش از چند سده تاریخ‌نویسی است. از جمله فواید این کتاب برای خوانندگان فارسی‌زبان آشنایی با مورخان معماری بریتانیا و سیر تاریخ‌نویسی معماری در آنجا است؛ سیری که خود این کتاب یکی از منازل اخیر آن است.

فهرست کتاب:

List of figures
Acknowledgments
Extract acknowledgments
Introduction
Reading the past: what is architectural history?
The authority of the author: biography and the reconstruction of the canon
On classical ground: histories of style
A class performance: social histories of architecture
The illusion of inclusion: the guidebook and historic architecture
Reading architectural histories: the discourses of gender
Bibliography
Index

ترجمه‌ی فهرست کتاب

فهرست تصاویر
قدردانی
قدردانی‌های جداگانه‌ی مقاله‌ها
مقدمه
۱. قرائت گذشته: تاریخ معماری چیست؟
اي اِچ کار: تاریخ چیست؟
هیدن وایت: قصه‌های بازنماییِ واقع‌نما
۲. قدرت مؤلف: سیره و بازسازی معیار
سر هاوئِرد کالوین: فرهنگ سیره‌ای [سیره‌ی معماران بریتانیا از ۱۶۰۰ تا ۱۸۴۰]
میشل فوکو: مؤلف چیست؟
۳. در دنیای کلاسیک: تاریخ‌های سبْک
جان سامِرسان: معماری در بریتانیا، ۱۵۳۰- ۱۸۳۰
نیکوس هاجینیکولا: تاریخ هنر و مبارزه‌ی طبقاتی
۴. عملی طبقاتی: تاریخ‌های اجتماعی معماری
مارک گیروئارد: زندگی در خانه‌های حومه‌ایِ انگلیس
اي. ها. گامبریچ (گومبریش): در جستجوی تاریخ فرهنگی
۵. پندارِ در بَر گرفتن: کتاب راهنما و معماری تاریخی
سر نیکولاس پفسنر: بناهای انگلستان
رولان بارت: کتاب‌های راهنمای آبی
۶. قرائت تاریخ‌های زنانه‌ی معماری: گفتمان‌های جنسیت
دنیس اسکات براون: تبعیضِ جنسی و قهرمان‌پروری در معماری
اَلیس تی فریدمَن: طرح‌ریزی و بازنمایی در خانه‌های حومه‌ایِ اوایل مدرن
کتاب‌شناسی
نمایه

مشخصات منبع:
مهرداد قیومی بیدهندی و دیگران، کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۴، فصل۳.

نشانی کتاب قرائت تاریخ معماری:

https://www.routledge.com/Reading-Architectural-History/Arnold/p/book/9780415250504