جرقهٔ آغاز این مطالعه، یافتن مجموعه‌ای از اسناد دیده‌نشدهٔ وزارت امور خارجۀ بریتانیا دربارۀ تأسیس و فعالیت «شرکت پل دزفول» بود که در خلال جنگ جهانی اوّل تأسیس و در سال ۱۹۲۳ میلادی به دولت ایران منتقل شد. با وجود اطلاعات پراکنده و گاهاً مغلوط روایی دربارۀ این شرکت، تاکنون اطلاعات دقیق و مبسوط در این باره در اختیار نبوده است. مطالعهٔ اسناد تازه‌یافته لزوم بررسی وضعیت پل ساسانی قبل از تأسیس «شرکت پل دزفول» را روشن کرد و آغازی بود بر یک پویش وسیع برای گردآوری مستندات تاریخی از آرشیوهای مختلف دنیا که برخی از آنها حتی به‌درستی در آرشیوها طبقه‌بندی نشده بودند. بخش اول این کتاب به طور مختصر به معضل تاریخ‌نگاری پل دزفول می‌پردازد تا نشان دهد اطلاعات موثق دربارهٔ تاریخ کهن و میانی پل بسیار ناچیز است. سپس دو بخش اصلی این کتاب به طور مشخص با اتکا بر سندپژوهی گسترده تلاش کرده تا سهمی در تاریخ‌نگاری جدید پل ساسانی دزفول داشته باشد و تصویری نسبتاً روشن از وضعیت این پل در بازهٔ زمانی نیمهٔ قرن هجدهم تا ۱۹۲۳ میلادی ارائه کند.
فهرست مطالب کتاب:
مقدمه
نوشتار اول. مسئلهٔ تاریخ‌نگاری کهن پل ساسانی دزفول
نوشتار دوم. مطالعۀ پل ساسانی دزفول از میان اسناد قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم
- کهن‌ترین عکس از پل دزفول
- بررسی روایت، چاپ‌های گراوری و عکس‌های ژان دیولافوا
- گزارش‌های دهۀ ۱۸۸۰ میلادی: والتر بارگین، حاج عبدالغفار نجم‌الملک، لُرد کرزن و ژنرال گوردون
- مستندات ابتدای دهۀ ۱۸۹۰ میلادی: گزارش سِرّی نظامی مک سُوِنی و عکس‌های مک‌کوئین
- در آستانۀ قرن بیستم: روایت‌ها و عکس‌های حیدرمیرزا، دوراند و جلیل‌الدوله
- گزارش فَن‌روگِن
- ارنست هرتسفلد
- جمع‌بندی نوشتار دوم
نوشتار سوم. شرکت پل دزفول
نوشتار پایانی. درس‌هایی از تأسیس شرکت پل دزفول
کتاب‌شناسی
ضمائم
نشر انسان‌شناسی ۱۴۰۲
سلسله نشست‌های نقد و بررسی کتاب: تأثیر هخامنشیان در دریای سیاه
بررسی کارنامه‌ی تاریخ‌نگاری دکتر سهراب یزدانی
تاریخ هنر: مفاهیم اصلی | پاره‌ای دیگر از کتاب‌نگاشت توضیحی نظریه‌های تاریخ معماری و هنر
مهرداد قیومی بیدهندی
دست‌خط آدمی | گزیده‌ای از «وعده‌ی دیدار در تاریخ: شکل‌هایی از مواجهه با کتاب‌های دست چندم»، نوشته‌ی سیدفرزام حسینی
وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر
