×

جستجو

بررسی دو مقوله از آرای غزالی دربارۀ معماری در آینۀ کتاب احیاء علوم الدین تزیین و تجمل؛ مواد و مصالح| احسان کاخانی

ابوحامد محمد غزالی عارف و فیلسوف و فقیه و متکلم قرن پنجم هجری است که تأثیری شگرف در فرهنگ ایران داشته است. مهم­ترین اثر او کتاب احیاء علوم الدین است که آن را برای زنده کردن دانش­های دینی، در دورۀ عزلت، به نگارش درآورد. موضوع کتاب علم معامله است، از این روی اشارات فراوانی به معماری در آن یافت می­شود. دسته­ای از این نکات در مورد تزیینات و تجمل در معماری و مواد و مصالح در بناهاست. غزالی در صفحات مختلفی از کتاب دربارۀ انواع تزیینات و تجملات در بناهایی چون مسکن و مسجد سخن گفته و اقسام گوناگونی از مواد و مصالح را، اعم از گچ و خشت و آجر و نی، بررسی کرده است. این مقاله محصول دسته­بندی مطالب گردآمده از کتاب و در چهار باب سامان یافته است. در باب اول مقدماتی دربارۀ نگاه غزالی و اندیشۀ وی بیان می­شود. این مقدمات برای فهم بهتر چگونگی انجام پژوهش و استدلال از طریق مطالب لازم به نظر می­رسد. باب دوم در خصوص تزیینات در معماری و حرمت و حلیت آن است. در باب سوم تجملات معماری شامل ارتفاع بنا و متاع بنا بررسی می­گردد. باب چهارم در مورد استفاده از مواد و مصالح، خصوصاً گچ و آجر، است و در خاتمه مبحثی در مورد نگاه جامع غزالی به مواد و مصالح از حیث دوام آن­هاست. تحقیق با روش تفسیری و به شیوۀ قرائت و فهم و تفسیر احیا به واسطۀ خود متن انجام شده است، بنابراین محور این تحقیق کتاب احیاء بوده و فقط برای فهم بهتر این کتاب به دیگر آثار غزالی و منابع درجۀ دوم رجوع شده است. مطابق این مقاله، مصالح کم­دوام از نظر غزالی برای ساختن مسکن بیشتر مطابق زهد است و کم­دوامی مصالح عموماً معیاری برای ارزش­داوری مثبت بناهاست. در دستگاه فکری غزالی، در حالی که تزیینات با رعایت شرایط لازم آن به خودی خود مباح تلقی می­شود، آرایش و تزیین برای زیست زاهدانه مذموم است. آذین مساجد از آن روی که خانۀ خداست رواست و مواد و مصالح به خودی خود عامل ارزش­داوری بنا و بانیان آن است.

 

دریافت مقاله:

http://sofeh.sbu.ac.ir/article/view/34331/9216

اشتراک مطلب
لینک کوتاه
مطالب مرتبط
نظری اجمالی بر کاربردِ دانشِ تاریخ در مطالعه‌ی آثارِ باقیه‌ی معماریِ ایران (۱)
احسان طهماسبی
برای تحقیق در معماری ایران، فقط اتکاء به شناخت کالبدی آثار کافی نیست و به برخی دیگر از حوز‌ه‌های دانش نیز نیازمندیم. به ویژه، هنگامی که موضوعِ مطالعه آثاری متعلق به سده‌های دور باشد، مسائل پیچیده‌تر خواهد شد، زیرا از یک سو، معمولاً با بناهایی متروک یا ویران مواجه‌ایم که خواندنِ همه‌ی ویژگی‌های معماری آن دشوار است و از سویی دیگر، مستندات و شواهد فراوانی از آن‌ها به‌جا نمانده.
یادداشت‌های احسان یارشاطر: تأملی در تاریخ، ادبیات، فرهنگ و هنر ایران؛ سخنرانی مجازی به میزبانی دانشگاه استنفورد
سخنرانان: مهناز افخمی، علی بنوعزیزی، ماندانا زندیان، عبّاس میلانی میزبان: برنامۀ حمید و کریستینا مقدّم برای ایران‌شناسی، دانشگاه استنفورد - زمان: ۸ آوریل ۲۰۲۲| ۱۹ فروردین ۱۴۰۱ Ehsan Yarshater's Yaddashtha: Reflections on Iranian History, Literature, Culture, and the Arts Scholars reflect on Ehsan Yarshater's remarkable contributions and lasting impact on the study of Iranian history, literature, culture, and the arts. Dr. Yarshater (1920-2018) was Hagop Kevorkian Professor of Iranian Studies at Columbia University, the founder and director of Columbia’s Center for Iranian Studies, and the founding editor of the Encyclopædia Iranica. In 2016, he was awarded the Bita Prize in Persian Arts from the Hamid and Christina Moghadam Program in Iranian Studies at Stanford University.  - اطلاعات بیشتر: https://iranian-studies.stanford.edu/events/ehsan-yarshaters-yaddashtha-reflections-iranian-history-literature-culture-and-arts  

وبگاه تاریخ‌پژوهی و نظریه‌پژوهی معماری و هنر