موضوع این کتاب معماری‌ای است که در طی سده‌های اول تا سیزدهم هجری عمدتاً به‌دست مسلمانان در سرزمین‌های مسلمان‌نشین پدید آمد. هدف از این کتاب به‌دست دادن تصوری اجمالی از دانش تاریخی موجود دربارۀ این معماری است. تبویب این موضوع در این کتاب از ترکیبِ تقطیعِ جغرافیایی و تاریخی به‌دست آمده است؛ یعنی تقسیم جهان اسلام به سرزمین‌های شرقی و غربی و سپس تقسیم تاریخی بر اساس ادوار متناسب با هریک از پهنه‌های جغرافیایی: بخش اول کلیات و مقدمات؛ بخش دوم، آغاز (سده‌های اول و دوم)؛ بخش سوم، سرزمین‌های شرقی در سده‌های سوم تا ششم؛ بخش چهارم، سرزمین‌های غربی در سده‌های سوم تا هفتم؛ بخش پنجم، سرزمین‌های شرقی در سده‌های هفتم تا نهم؛ بخش ششم، سرزمین‌های غربی در سده‌های هفتم تا سیزدهم؛ بخش هفتم، سرزمین‌های شرقی در سده‌های دهم تا سیزدهم. هریک از این بخش‌ها متشکل از فصولی است منطبق با ادوار حکومت‌های اصلی. در پی برخی از فصول، مقاله‌ای دربارۀ مبحث نمونه‌ای مربوط به آن فصل درج شده است. کتاب در دو مجلد تنظیم شده است؛ مجلد اول حاوی بخش‌های اول تا چهارم کتاب است.

قیومی بیدهندی، مهرداد. مجموعه هنر در تمدن اسلامی: معماری(۱). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی‏، ۱۳۹۷.

فهرست تفصیلی مطالب کتاب:

پیشگفتار

بخش اول: کلیات و مقدمات

فصل ۱: تاریخِ تاریخِ معماری اسلامی (روح‌الله مجتهدزاده)

تکمله: نگاهی به تاریخِ تاریخِ معماری ایران (روح‌الله مجتهدزاده)

فصل ۲: مطالعات غربی در تاریخ معماری اسلامی: تاریخ و تفسیر (پاتریک رینگنبرگ، آندیا عبائی)

فصل ۳: درآمدی جغرافیایی بر معماری سرزمین‌های اسلامی (۱) (نگار صبوری، مهدی گلچین عارفی)

فصل ۴: درآمدی جغرافیایی بر معماری سرزمین‌های اسلامی (۲) (روح‌الله مجتهدزاده)

بخش دوم: آغاز

فصل ۵: میراث معماری پیش از اسلام (کریستوفر تاجل؛ ترجمۀ سیده میترا هاشمی)

فصل ۶: مفهوم معماری در برهۀ گذار (مهرداد قیومی بیدهندی، مطهره دانایی‌فر)

فصل ۷:  معماری در صدر اسلام (مطهره دانایی‌فر)

فصل ۸: معماری روزگار امویان (مهرداد قیومی بیدهندی)

بخش سوم: سرزمین‌های شرقی در سده‌های سوم تا ششم

فصل ۹: معماری روزگار عباسیان متقدم (جاناتان بلوم و شیلا بلر؛ ترجمۀ محمد نخعی)

نمونه: جوسق الخاقانی یا دارالخلافه، سامرا (الستئر نورتج؛ صبا مدنی قهفرخی)

نمونه: مسجد تاری‌خانه، دامغان (فرهاد نظری)

نمونه: مسجد جامع نایین: مناقشه در تاریخ‌گذاری (مرضیه نیک‌نهاد)

فصل ۱۰: معماری روزگار طاهریان و صفاریان و سامانیان (امید شمس)

نمونه: مقبرۀ سامانیان، بخارا (امید شمس)

فصل ۱۱: معماری روزگار زیاریان (عبدالله مؤذن‌زاده کلور)

فصل ۱۲: معماری روزگار بوییان (عبدالله مؤذن‌زاده کلور)

فصل ۱۳: معماری روزگار غزنویان و غوریان (رابرت هیلن‌براند؛ ترجمۀ مهرداد قیومی بیدهندی)

فصل ۱۴: معماری روزگار سلجوقیان و خوارزم‌شاهیان (مهدی گلچین عارفی، نگار صبوری)

بخش چهارم: سرزمین‌های غربی در سده‌های سوم تا هفتم

فصل ۱۵: معماری روزگار امویان و ملوک طوایف اندلس (حمیدرضا پیشوائی)

فصل ۱۶: معماری روزگار طولونیان (نگار صبوری، مهدی گلچین عارفی)

نمونه: مسجد جامع ابن طولون (حسن عبدالوهّاب؛ ترجمۀ سید علی عمادی استرآبادی)

فصل ۱۷: معماری روزگار فاطمیان و معاصرانشان در یمن، شام، جزیره، سواد (جاناتان بلوم و شیلا بلر؛ ترجمۀ نازنین شهیدی مارنانی)

نمونه: مسجد ازهر، قاهره (ناصر ربّاط؛ ترجمۀ سمانه محسنی حسین‌آبادی)

فصل ۱۸: معماری روزگار سلجوقیان روم (مهدی گلچین عارفی، نگار صبوری)

فصل ۱۹: معماری روزگار زنگیان و ایوبیان (شبنم حاجی‌جعفری بیدگلی)

فصل ۲۰: معماری روزگار مرابطان و موحدان (حمیدرضا پیشوائی)

تصاویر رنگی

واژه‌نامۀ انگلیسی به فارسی

واژه‌نامۀ فارسی به انگلیسی

واژه‌نامۀ توصیفی

برابرنامۀ اعلام

اعلام